Książki
Poniżej przedstawiamy najważniejsze w naszej ocenie książki o tematyce post- i dewzrostowej. W zdecydowanej większość są to książki napisane do szerokiego grona, w sposób jak najbardziej przystępny. Poniższa lista obejmuje zarówno książki wprost odnoszące się do ww. koncepcji, jak i takie, które nie zajmując się nimi wprost, prowadzą do podobnych wniosków. Lista będzie sukcesywnie uzupełniana o nowe tytuły. Zachęcamy do lektury!
Dewzrost: słownik nowej ery
G. D’Alisa, F. Demaria i G. Kallis (red.), 2020 (2014)
Polskie tłumaczenie (red. Łucja Lange) ważnej dla nurtu dewzrostu książki pt. „Degrowth: A vocabulary for a new era”. Książka do bezpłatnego pobrania i upowszechniania na warunkach licencji Creative Commons.
Less is more. How degrowth will save the world
Jason Hickel, 2020
Przystępne wprowadzenie do koncepcji dewzrostu. W pierwszej części Hickel wyjaśnia dlaczego kapitalizm nie jest w żaden sposób „naturalny”, a także dlaczego sam rozwój technologiczny nie rozwiąże naszych problemów. Druga część to wskazanie kierunków do celu jakim jest bezpieczne i sprawiedliwe funkcjonowania bez przekraczania ograniczeń planety oraz z szacunkiem do innych form życia.
The case for degrowth
G. Kallis, S. Paulson, G. D’Alisa i F. Demaria, 2020
Zwięzła książka przeznaczona w dużej części na próbę wskazania strategii i konkretnych działań na rzecz wdrażania postulatów dewzrostu. Napisana w sposób przystępny, nakierowany na praktykę i skierowany do szerokiego grona odbiorców/odbiorczyń.
Exploring degrowth. A critical guide
V. Liegey i A. Nelson, 2020
Książka o podobnym zakresie i strukturze jak 'The case for degrowth’, ale z nieco mocniejszym naciskiem na podejście krytyczne i (zwięzłe) wyjaśnienie zagadnień teoretycznych. Mimo to również wskazuje szereg strategii na rzecz wdrażania dewzrostu (oraz m.in. rozważa kwestię politycznej organizacji ruchu).
W Polsce, czyli wszędzie. Rzecz o upadku i przyszłości świata
Edwin Bendyk, 2020
Wszechstronna i odniesiona do polskiego kontekstu analiza globalnych trendów i ich implikacji dla dominującego modelu cywilizacyjnego opartego na ciągłej ekspansji. Diagnoza dzisiejszej sytuacji nie kończy się jednak popadnięciem w niemoc pesyzmizmu, lecz wskazuje na możliwość nowego otwarcia, które pozwoli uniknąć bolesnego upadku z „klifu Seneki”.
Król liczb. Szkice z metafizyki kapitalizmu
Bartosz Kuźniarz, 2020
„Wbrew temu, w co z czasem udało nam się uwierzyć, celem kapitalistycznej logiki nigdy nie był człowiek”. Książka wykazująca na gruncie filozoficznym pułapkę kapitalizmu opartego na wzroście, który służy samemu sobie i być może niebawem nie będzie już potrzebował do tego celu człowieka.
Fully grown. Why a stagnant economy is a sign of success
Dietrich Vollrath, 2020
Książka argumentująca z pozycji postwzrostowych, że zwalniające tempo wzrostu PKB w USA nie należy traktować jako powodu do zmartwień, ale jako oznakę sukcesu gospodarczego. Napisana w sposób przystępny, a szczegółowe dane dla zainteresowanych osób zawarto w aneksach.
Limits. Why Malthus was wrong and why environmentalists should care
Giorgos Kallis, 2019
Książka ta oferuje krytyczne podejście do (neo)maltuzjanizmu i argumentuje, że ludzkość musi samodzielnie wyznaczyć granice swojego funkcjonowania, tak by nie przekroczyć biofizycznych ograniczeń planety. Rozróżnienie tych dwóch typów granic (wyznaczanych przez społeczeństwo i przez warunki biofizyczne planety) zwraca uwagę na fakt, że ograniczenia planety nie są czymś nieprzekraczalnym; po ich przekroczeniu Ziemia będzie przecież nadal istniała, ale najprawdopodobniej nie będzie to świat, który umożliwi nam dobre życie. Sposobem na uniknięcie takiej przyszłości nie jest zatem oczekiwanie, aż powstrzymają nas jakieś „zewnątrzne” granice, tylko samodzielne ustalenie limitów np. zużycia zasobów czy emisji CO2 w ramach procesów politycznych wewnątrz i pomiędzy społeczeństwami.
Kapitalizm wyczerpania?
Andrzej Szahaj, 2019
Refleksja nt. przyszłości kapitalizmu, który poszukuje obecnie nowych sfer do (kolejnej) ekspansji. Czy kapitałowi uda się odnaleźć sposób na dalszy wzrost, czy też jest już na etapie „wyczerpania”? I czy nawet jeśli kapitalizm przejdzie kolejną fazę akumulacji, to czy stworzy świat, w którym dobrze się żyje?
Z czego zrobiony jest świat
Anja Røyne, 2019
Książka popularnonaukowa duńskiej fizyczki przedstawiająca w przystępny sposób podstawowe informacje o wybranych pierwiastkach chemicznych i materiałach występujących na Ziemi. Spojler alert: pod koniec książki autorka rozpatruje z perspektywy fizyki scenariusze rozwoju fuzji jądrowej oraz plany ekspansji pozaziemskiej (w tym pozyskiwania surowców z ciał niebieskich) i dociera do wniosku, że ludzkość musi porzucić paradygmat wzrostu oraz uznać granice zużycia zasobów, których nie należy przekraczać.
Growth. From microorganisms to megacities
Vaclav Smil, 2019
Przekrojowa książka o wzroście we wszelkich jego przejawach. Bardzo dobrze udokumentowana praca znanego badacza, która jednakże może okazać się nieco wymagająca w lekturze.
Doughnut econonmics. Seven ways to think like a 21st-century economist
Kate Raworth, 2018
Książka prezentująca koncepcję ekonomii obwarzanka (doughnut economics), w myśl której bezpieczna przestrzeń dla funkcjonowania społeczeństw jest wyznaczona z jednej strony przez „sufit ekologiczny” wynikający z ograniczeń planety, a z drugiej przez „fundament społeczny” zapewniający wszystkim dostęp do dóbr umożliwiających dobre życie.
Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu
Ewa Bińczyk, 2018
Filozoficzna analiza retoryki epoki antropocenu (w tym argumentów denialistycznych oraz ekomodernistycznych wizji geoinżynierii). Książka nie tylko stawia diagnozę naszego otępienia wobec kryzysu planetarnego, ale wzywa przy tym do wyobrażania sobie alternatyw – utopii – które mogą przywrócić nam potrzebne poczucie sprawczości i nadziei.
Handbook on Growth and Sustainability
P. A. Victor i B. Dolter (red.), 2017
Kompendium wiedzy na temat wzrostu i zrównoważonego rozwoju prezentujące różne perspektywy i zagadnienia – od zielonego wzrostu, przez awzrost i gospodarkę stacjonarną po różne aspekty dewzrostu; od użytkowania terenów przez skracanie czasu pracy po kształ systemu finansowego.
Dobrobyt bez wzrostu: ekonomia dla planety o ograniczonych możliwościach
Tim Jackson, 2015 (2009)
Polski przekład kluczowej dla nurtu postwzrostu książki brytyjskiego ekonomisty Tima Jacksona, w której przystępnie omawia on mit decouplingu, strukturalne uzależnienie współczesnych gospodarek od wzrostu, społeczne granice wzrostu, a także – jak wskazuje tytuł – zagłębia się w istotę pojęcia „dobrobyt”. Książka odpowiednia zarówno dla osób, które nie słyszały wcześniej o postwzroście lub dewzroście, jak i dla tych, które szukają dobrego, zwięzłego podsumowania perspektywy postwzrostowej.
Managing without growth. Slower by design, not disaster
Peter A. Victor, 2008
Książka Petera Victora, postwzrostowego ekonomisty z Kanady, w której podważa możliwość i potrzebę dalszego wzrostu w państwach Globalnej Północy i wyjaśnia, że również przy wolnym wzroście lub jego braku możliwe jest zachowanie niskiego bezrobocia, niskiego poziomu długu publicznego oraz wysokiego dobrobytu społecznego.
