Pomiędzy wzrostem a katastrofą
>> Punkty zwrotne <<
25 maja – 8 czerwca 2022 r.
Informacje o konferencji
W tytule naszej konferencji słowo katastrofa jest w liczbie pojedynczej, ale tak naprawdę chodzi o cały splot katastrof. Nie tylko o tę najczęściej wskazywaną – katastrofę klimatyczną i nawet nie wyłącznie o katastrofy ekologiczne (m.in. wielkie wymieranie, zalew polimerami), ale również splecione z nimi i mające podobne źródła katastrofy społeczne (wykluczenia, dyskryminacje) i gospodarcze związane z rosnącym dystansem między globalnymi i regionalnymi centrami a peryferiami, koncentracją kapitału czy kryzysy form zatrudnienia.
Podejmowanych jest wiele inicjatyw badawczych, politycznych, obywatelskich by osłabiać lub nawet niwelować dynamikę katastrof. Chyba jednak w żadnym ważnym obszarze nie nastąpiło odwrócenie trendu wzmacniania czynników składających się na katastrofę. Nie nastrajają optymistycznie również wielkie wielkie wydarzenia, takie jak Szczyt Klimatyczny COP26. Trudno nawet mieć pewność, czy czy jest zgodna na to, kiedy możemy uznać, że nastąpi odwrót od postępującej destrukcji i jak taki odwrót (odwroty) rozumiemy. Nie na poziomie ogólnych deklaracji, ale w odniesieniu do szczegółowych problemów, takich na przykład jak ograniczenie śladu klimatycznego konsumpcji czy umasowienie publicznej i niskoemisyjnej komunikacji. Pytanie o punkty zwrotne dotyczy także dyscyplin akademickich. Kiedy ekonomiści, humaniści, biolodzy czy przedstawiciele innych nauk będą mogli powiedzieć, że w ich obszarze aktywności akademickiej nastąpił zwrot ku badaniu i nauczaniu na rzecz rozwiązywania problemów prowadzących do katastrof?
Zapraszamy do udziału w naszej konferencji praktyków, ale także akademików, polityków i przedsiębiorców. Z uwagi na nieprzewidywalny stan epidemiczny kwietniowa konferencja – podobnie jak dwie wcześniejsze – będzie realizowana w trybie online.
Chcemy dochodzić do konferencyjnego spotkania poprzez cykle seminariów tematycznych. Zachęcamy do zgłaszania zarówno bloków tematycznych (do 10 marca 2022 r.), jak i indywidualnch wystąpień (do 28 kwietnia 2022 r.).
Plan seminariów i wykładów
Środa 25 maja
18:00 – 19:30 – Katastrofa klimatyczna i wojna klimatyczna, wykład online dra hab. Jacka Schindlera połączony z dyskusją.
W ramach cyklu Zespołu ds. Klimatu UWr „Wieczory z klimatem”.
Piątek, 27 maja
15:30-16:00 – Po wystawie „Ciało prowadzi mnie krętą drogą” oprowadza Katarzyna Roj
16:00 – 18:00 – Jak się nie dać – dyskusja panelowa
Uczestniczki: prof. Krystyna Dziubacka, Magda Kościańska, prof. Katarzyna Majbroda oraz Anna Schindler
Panel prowadzi dr Hanna Schudy
Miejsce: Żyjnia, Galeria Dizajn BWA Wrocław przy ul. Świdnickiej 2-4 we Wrocławiu.
Badaczki, naukowczynie, aktywistki będą rozmawiały o roli, jaką w transformacji mają do odegrania liderki i liderzy społeczności lokalnych, które doświadczają tego złożonego procesu w wymiarze ekonomicznym, ekologicznym/środowiskowym oraz kulturowo-społecznym. Interesują nas przede wszystkim miejsca funkcjonujące w niepewnych czasach i niestabilnych kontekstach, w których obserwujemy powolne zmiany prośrodowiskowe i proklimatyczne, a ich rozwijanie napotyka na wielorakie blokady i trudności zarówno natury formalnej (np. prawnej, administracyjnej, infrastrukturalnej), jak i na wyraźny opór społeczny wynikający m.in. ze strachu, niewiedzy, braku konsultacji społecznych i niemożności wyobrażenia sobie przyszłości po transformacji.
Prelegentki opowiedzą o własnych doświadczeniach i badaniach prowadzonych w społecznościach lokalnych, także tych żyjących od lat w monopolu zatrudnienia jak np. okolice Bogatyni czy w poczuciu, że jakość życia oznacza ciągły wzrost, eksploatację czy trzymanie się utartych scenariuszy.
W ramach panelu chcielibyśmy porozmawiać o konceptualizacjach transformacji, o konfrontacjach, konfliktach, sojuszach i zmianach społecznych pojawiających się w toku formułowania i wdrażania określonych polityk środowiskowych. Czy możliwa jest transformacja w modelu postwrostu, jakości życia, relacji społecznych ? Jak budować odporność w sytuacji, kiedy napotykamy opór status quo? Jakie punkty krytyczne pojawiają się w myśleniu o zmianach zachodzących w wybranych regionach poddawanych transformacji? W jaki sposób wyobrażamy sobie dobrostan, post-transformacyjną przyszłość miejsc oraz zamieszkujących je społeczności? Kto i w jaki sposób ustala znaczenia i kierunki transformacji, które stabilizowane są w przestrzeni publicznej, wpływając na wyobraźnię społeczną?
Artystycznym znaczącym kontekstem debaty będzie wystawa Alicji Patanowskiej „Ciało prowadzi mnie krętą drogą”, którą można aktualnie oglądać w BWA. Artystka podejmuje zagadnienie odwagi, szukania nowych technik, wychodzenia poza model oraz stawia na pokazywanie procesu tworzenia „dzieła”.
18:00 – Po godzinie 18 zapraszamy na wspólne wyjście na miasto i dyskusje w kuluarach
Środa, 1 czerwca
14:30 – 16:30 – Możliwości i blokady w rozpowszechnianiu w miastach dobrych praktyk postwzrostowych, dyskusja panelowa.
Uczestnicy: dr inż. arch. Agnieszka Bugno-Janik, dr inż. arch. Marek Janik, dr Mateusz Nowacki
Panel poprowadzi Radosław Gawlik
Z przykrością zawiadamiamy, że z przyczyn losowych i niezależnych od organizatorów spotkanie nie odbędzie się. Bardzo przepraszamy za zaistniałą sytuację. O nowym terminie powiadomimy później.
Dominacja paradygmatu wzrostu jest jedną z głównych przyczyn pogłębiania problemów ekologicznych, ekonomicznych i społecznych, których skutki widoczne są zarówno w skali globalnej, jak i lokalnej. Dlatego, aby uniknąć katastrofalnych konsekwencji dla Ziemi, konieczna jest zmiana sposobów myślenia i działania, także na poziomie miejskich społeczności. Wymaga to zastanowienia się nad nowymi scenariuszami dla miejskich polityk: rozpoznania instytucjonalno-społecznych blokad, sprawdzenia praktyk, które można wdrażać w polskich miastach, a także wzmocnienia tych, które już skutecznie działają na rzecz walki z kryzysem klimatycznym. Jesteśmy przekonani, że transformacja wymaga współpracy międzysektorowej, która połączy ze sobą działania oddolne i instytucjonalne. Podczas seminarium chcemy zainicjować dyskusję nad kwestią miejską w kontekście polityki ekologicznej, porozmawiać nad działaniami blokującymi zmianę proekologiczną w miastach i podzielić się „dobrymi praktykami”. W trakcie naszego spotkania podejmiemy dyskusję w następujące obszary tematyczne: Co może doprowadzić do odrzucenia paradygmatu wzrostu? Jaki nowy paradygmat ma szansę zastąpienia myślenia w kategorii wzrostu? Czy uwspólnienie (commoning) zasobów miejskich jest tu obiecującą ścieżką? Jakie inne możliwości są do wyobrażenia? Czy realna partycypacja mieszkańców, której uruchomienia wymaga “ponadobowiązkowego” wysiłku od samorządowców, urzędników i mieszkańców jest wystarczającym warunkiem dla pożądanej zmiany? Czy i jak można doprowadzić do pożądanych zmian działaniami oddolnymi? W jaki sposób samorządowcy i urzędnicy mogą działać na rzecz faktycznej zmiany (a nie tylko wykorzystywać “zieloną” narrację do budowania swojego PR-u). Jakie dobre praktyki faktycznie sprawdzają się w polskich warunkach, budując trwałe powiązania międzysektorowe i niwelując przeszkody prawne i instytucjonalne?
18:00 – 19:30 – Wyzwania ekologiczne w perspektywie humanistycznej, wykład prof. UWr. dr hab. Justyny Deszcz-Tryhubczak i mgr Dagmary Tomczyk.
W ramach cyklu Zespołu ds. Klimatu UWr „Wieczory z klimatem„. Udział na platformie Teams
Środa, 8 czerwca
16:00 – 17:45 – Czy katastrofa jest koniecznością dziejową?
Rozmawiają prof. Uwr, dr hab Marek Magdziak i dr hab. Krzysztof Łukasiewicz
Prowadzenie rozmowy – Jacek Schindler
Miejsce: Wrocław, Księgarnia Tajne komplety, Przejście Garncarskie 2
Czy nie czas, by ponownie, ale zarazem całkiem na nowo, refleksję historiozoficzną związać ściślej z historią naturalną? Czy ujmowanie antropocenu jako ery względnie epoki nie nakazuje inaczej myśleć o dziejach i ich sensie, ich aktorach i ofiarach? Więcej w tym określeniu samoświadomości i obwiniania się czy lęku przed katastrofą, której bezowocnie próbujemy zapobiec? Ruch Dobrowolnego Wyginięcia Ludzkości – przykładowo – to kolejne w dziejach ludzkiego gatunku curiosum, czy signum temporis? Czy historiozofii pozostaje jedynie kompensować – mniej lub bardziej szybkie, ale nieuniknione – zejście ludzkości z areny świata i dziejów?
18:00 – 19:30 – Antropocen – epoka sprawczości człowieka w perspektywie nauk społecznych i nowej humanistyki, wykład dr hab. Katarzyna Majbrody, prof. UWr.
Online, w ramach cyklu Zespołu ds. Klimatu UWr „Wieczory z klimatem”
Rada programowa
Zainteresowania naukowe:
– kształtowanie się i rozwój problematyki kulturoznawczej
– dzieje polskiej refleksji o kulturze ze szczególnym uwzględnieniem przełomu XIX i XX wieku oraz okresu międzywojennego
– filozofia kultury i filozofia życia G. Simmla
Teoretyczka literatury, antropolożka kulturowa. Wykładowczyni w Katedrze Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Wrocławskiego. Zajmuje się teoriami i metodologią nauk humanistycznych i społecznych, antropologią miasta, antropologią energii, environmental studies, edukacją otwierającą. Aktualnie prowadzi badania wokół kompleksu wydobywczo-energetycznego Turów na Dolnym Śląsku, koncentrując się na lokalnych sposobach rozumienia i doświadczania transformacji energetycznej, która rozpoczyna się na tym terenie.
Bożena Ryszawska jest profesorem na Uniwersytecie Ekonomicznym we Wrocławiu Jej prace naukowe skupiają się wokół problemów zielonej gospodarki, zrównoważonego rozwoju, zmian klimatu i transformacji energetycznej oraz zielonych finansów. Stworzyła Green Team odpowiedzialny za zieloną transformację Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Bożena Ryszawska jest certyfikowanym liderem Climate Reality Project i członkiem networku klimatycznego w Polsce. Jest w zespole doradczym Prezydenta Wrocławia ds. jakości powietrza i efektywności energetycznej. Jest członkiem Europejskiego Stowarzyszenia Ekonomistów Środowiska i Zasobów Naturalnych oraz Stowarzyszenia Zrównoważonych Finansów i Rachunkowości. Obecnie kieruje projektem w programie UE „Horyzont 2020”, Scaling up Co-creation: Avenues and Limits for Integrating Society in Science and Innovation.
Autor publikacji z zakresu aktywizacji lokalnej, teorii i interpretacji kultury, kulturowych uwarunkowań degradacji środowiska naturalnego. Obecnie zajmuje się problematyką reprodukcji i przekształcania zasobów publicznych, wspólnotowych i prywatnych oraz scenariuszami zmian gospodarki w kontekście katastrofy klimatycznej. Założyciel Stowarzyszenia Nowa Idea zrzeszonego w European Environmental Bureau, członek Ashoka, Innovators for the Public. Inicjator kampanii na rzecz aktywizacji lokalnej i ograniczania konsumpcji.
Doktor Filozofii, (Instytut Filozofii UWr), mgr Ochrony środowiska (Wydział Nauk Biologicznych UWr, Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM), studentka Interdyscyplinarnych Studiów Europejskich. Zajmuje się etyką środowiskową, odpowiedzialnością w kontekście kryzysu, kulturą Śląska i Niemiec. Członkini sieci Team Europe. Współpracuje m.in. z EKO-UNIĄ i Pracownią na Rzecz Wszystkich Istot.
Organizacja
Instytut Kulturoznawstwa, Uniwersytet Wrocławski
http://kulturoznawstwo.uni.wroc.pl/
Kontakt: idea@uni.wroc.pl
Partnerzy
